Σχετικά με την παράγραφο (β) του άρθρου 4 του κεφαλαίου Α “Τμήμα Συνεδριακού, Πολιτισμικού Κέντρου και Συναφών δομών“:
Με την ιδιότητα του Διευθυντή του Μουσείου Επιστημών και Τεχνολογίας της Σχολής Θετικών Επιστημών, θεωρώ ότι ο ρόλος που διαδραματίζει ένα Σύγχρονο Πανεπιστημιακό Μουσείο εντός του Πανεπιστημιακού περιβάλλοντος, παίρνοντας υπόψιν τόσο το Ελληνικό όσο και το Διεθνές (κυρίως Ευρωπαϊκό) γίγνεσθαι δεν συνάδει με την τοποθέτησή του από κοινού με δομές εντελώς διαφορετικού περιεχομένου και προσανατολισμού όπως το Συνεδριακό Κέντρο ή το Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο.
Τα τελευταία χρόνια, ένας μεγάλος αριθμός Πανεπιστημίων, διεθνώς, αναβαθμίζουν τον ρόλο των μουσείων και των συλλογών που έχουν αναπτυχθεί στον χώρο τους. Έχοντας κατανοήσει πόσο σημαντικά είναι τα Μουσεία για την πολιτιστική αναβάθμιση της πανεπιστημιακής ζωής, για τον ρόλο τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, για τη σύνδεση που προσφέρουν με τις τοπικές κοινωνίες, καθώς και για την εικόνα τους, σημαντικά Πανεπιστήμια στηρίζουν τα Μουσεία τους και τα αναβαθμίζουν (<span style=”text-decoration: underline;”>η ύπαρξη ενεργών και δυναμικών Μουσείων στα Πανεπιστήμια ενισχύει και τη θέση τους στις διεθνείς αξιολογήσεις</span>). Για να το πετύχουν αναπτύσσουν δομές που τα δυναμώνουν και τα καθιστούν περισσότερο ορατά στην πανεπιστημιακή κοινότητα, στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα και στην κοινωνία.
Οι δομές που αναπτύσσουν τα Πανεπιστήμια για τα Μουσεία τους, είναι κυρίως τριών τύπων. Ένας χαρακτηριστικός τύπος δομής που έχουν αναπτύξει πολλά Πανεπιστήμια, κυρίως στην Ευρώπη, είναι μια δομή Μουσείων με σχετική ανεξαρτησία, όπως οι βιβλιοθήκες. Τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δομή «Jardin des Sciences» του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου. Αποτελεί μια κεντρική δομή, ένα είδος ομπρέλας για όλα τα Μουσεία, τις συλλογές και τα αρχεία του. Η «Jardin des Sciences» είναι υπεύθυνη για τη Μουσειακή πολιτική του Πανεπιστημίου, συνεργάζεται με όλα τα Μουσεία, συλλογές και αρχεία, υποστηρίζει ένα σημαντικό αριθμό δραστηριοτήτων τους και αφήνει μια ελευθερία σε κάθε Μουσείο, κυρίως για τις ερευνητικές του δραστηριότητες, τον εμπλουτισμό των συλλογών του και την τεκμηρίωσή τους.
Ο δεύτερος τύπος δομής υποστήριξης των Μουσείων είναι τα Ενδοπανεπιστημιακά Δίκτυα Μουσείων. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό δίκτυο αποτελεί το «Δίκτυο Μουσείων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών». Αποτελεί μια δομή που χαράσσει τη Μουσειακή Πολιτική του Πανεπιστημίου και στηρίζει και συντονίζει τις δραστηριότητες των Μουσείων και συλλογών του. Παράλληλα αξιολογεί το έργο κάθε Μουσείου μέσα σε κάθε χρονιά και μοιράζει τα κονδύλια του Πανεπιστημίου για τα Μουσεία και συλλογές ανάλογα με το έργο τους. Παράλληλα προσπαθεί να υποστηρίξει τα Μουσεία στην επίλυση των προβλημάτων τους.
Ο τρίτος τύπος δομής είναι η συνένωση όλων ή των πιο σημαντικών συλλογών και Μουσείων του Πανεπιστημίου σε ένα Μουσείο, με σχετικά ανεξάρτητη δομή από τις διοικητικές υπηρεσίες του Πανεπιστημίου, όπως η Βιβλιοθήκη του. Η λειτουργία ενός τέτοιου Μουσείου στηρίζεται και από επιστημονικές επιτροπές ανά επιστήμη. Ένα Μουσείο αυτού του Τύπου λειτουργεί με επιτυχία στο Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας. Το Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας συνένωσε σχεδόν όλα τα Μουσεία και συλλογές που προϋπήρχαν, σε ένα, το «Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Επιστημών». Το Μουσείο αυτό λειτουργεί αυτόνομα, ανεξάρτητα από τις Διοικητικές υπηρεσίες του Πανεπιστημίου της Λισαβώνας και τα τελευταία χρόνια πέτυχε να γίνει ένα από τα πιο ισχυρά και σημαντικά Εθνικά Μουσεία της χώρας δίνοντας παράλληλα μεγάλο κύρος στο Πανεπιστήμιο. Το είδος αυτό των Πανεπιστημιακών Μουσείων αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό και στις ΗΠΑ.
Σε κάθε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις τα Πανεπιστημιακά μουσεία αποδεσμεύονται από τις καθαρά διοικητικές δομές και ενισχύεται η ευελιξία και η δημιουργικότητά τους. Με τον τρόπο αυτό καλούνται να συμβάλουν ενεργά στον πειραματισμό, στην ενεργοποίηση του δυναμικού των Πανεπιστημίων και την αλληλεπίδρασή του, στην καλλιέργεια διαφορετικής αντίληψης της εκπαίδευσης, στη σύνδεση όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, στον επιστημονικό, τεχνολογικό, αισθητικό γραμματισμό.
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τάση ένταξης των Μουσείων στις Διευθύνσεις Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων. Η τάση αυτή αποτυπώνεται με τη δημιουργία Τμήματος Μουσείων και Αρχείων στη Διεύθυνση Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων. Σε καμία περίπτωση πλην του Πανεπιστημίου Πατρών δεν τοποθετούνται στο ίδιο Τμήμα τα Μουσεία με Συνεδριακά κέντρα και εκδηλώσεις του Πανεπιστημίου ή Γυμναστήρια κλπ. Το Συνεδριακό κέντρο, τα Μουσεία και τα Γυμναστήρια αποτελούν μονάδες πολύ διαφορετικές μεταξύ τους με τελείως διαφορετικούς στόχους, με τελείως διαφορετικό είδος προσωπικού και πολύ διαφορετικές υποχρεώσεις.
Τα Μουσεία του Πανεπιστημίου μας (Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας, Μουσείο Ζωολογίας, Μουσείο Βοτανικής, Βοτανικός Κήπος) έχουν ήδη από το 2016 συντάξει από κοινού σχέδιο δημιουργίας ενιαίας δομής Μουσείων ως Ανεξάρτητης Δομής και την έχουν κατά καιρούς υποβάλει στα εκάστοτε Πανεπιστημιακά όργανα. Θεωρώντας πως η υιοθέτηση μια αντίστοιχης πρότασης θα αναδείξει ιδιαίτερα τον ρόλο του Πανεπιστημίου μας ως σημαντικού κόμβου διασύνδεσης των διαφορετικών βαθμίδων της εκπαίδευσης (Α’βάθμια, Β’βάθμιας και Γ’βάθμιας) αναβαθμίζοντας παράλληλα την εξωστρέφεια του ιδρύματός μας μέσω της αλληλοεπίδρασης του με την κοινωνία, σας την επισυνάπτω εκ νέου εδώ: https://pithos.okeanos.grnet.gr/public/SPnFj4Rh6x90SrUGnpbot6, ευελπιστώντας στην βελτιστοποίηση του προτεινόμενου οργανογράμματος προς όφελος όλων.
Με τιμή,
Ιωάννης Ηλιόπουλος
Διευθυντής του Μουσείου Επιστημών και Τεχνολογίας
